روز گذشته، رئیس سازمان غذا و دارو، ضمن هشدار نسبت به تجویز غیرمنطقی دارو در نظام درمانی کشور خبر داد که کمی کمتر از 50 درصد نسخه های درمانی در کشور، حاوی داروهای کورتون است.

به گفته رسول دیناروند، چند قلم از آنتی بیوتیک ها در رده اول داروهای مصرفی در کشور است که به اعتقاد این مقام مسئول، تا اینجای کار، این امر طبیعی است، اما معاون وزیر بهداشت در گفت وگو با ایسنا یادآوری می کند: آنچه که غیرطبیعی است، به مصرف کورتون های تزریقی مربوط می شود.

بر اساس آمارهایی که دیناروند ارائه کرده است، شاخص کشور در تزریق و مصرف دارو، دو برابر کشورهای معتبر است. این حرف به این معنی است که بیماران ایرانی، دو برابر بیماران کشورهای توسعه یافته، از داروهای مختلف استفاده می کنند.

همچنین بر اساس این آمارها می توانیم بگوییم که به طور میانگین از هر دو بیماری که به پزشک مراجعه می کنند، یک نفر از آنها از داروهای حاوی کورتون استفاده می کند.

زخمی شدن، خونریزی شدید، انجام عمل جراحی و شکستگی اندام از جمله منطقی ترین شرایطی است که باید از داروی کورتون استفاده شود تا در نتیجه تجویز این دارو، درد شدید بیمار کاهش پیدا کند اما امروزه گاهی در نسخه های درمانی بسیاری از بیماری های معمولی مثل سرماخوردگی هم داروی کورتون مشاهده می شود.

کورتون، نوعی چربی است که در بدن انسان هم تولید می شود و به محض احساس درد در بدن ترشح می شود، اما نوع مصنوعی کورتون که به صورت دارو تولید می شود، در مواقعی به کار می رود که بدن نیاز به کورتون بیشتری برای مهار درد جسمی دارد.

اما مشکل کار اینجاست که گاه پزشکان صرفا برای رضایت بیمار به تجویز این داروها اقدام می کنند.

دکتر محسن مصلحی، دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور در گفت وگو با جام جم توضیح می دهد: کورتون به این دلیل که احساس بهبودی فوری در بیمار ایجاد می کند، از سوی بسیاری از پزشکان تجویز می شود. در واقع، برخی پزشکان برای این که بیمار حس بهبود سریع تری داشته باشد، این داروها را تجویز می کنند تا بیماران از فرآیند درمان راضی باشند.

تنوع دارویی کم است

عوامل بسیار زیادی را می توان نام برد که چرا مصرف داروهای حاوی کورتون در کشور، روند صعودی به خود گرفته است، اما فرامرز اختراعی، رئیس سندیکای مواد اولیه دارویی کشور در گفت وگو با جام جم، معتقد است که هنوز جایگزین خوبی برای داروی کورتون در کشور وجود ندارد و بسیاری از پزشکان مجبور هستند که از این دارو استفاده کنند. اختراعی بر این باور است که در بازار دارویی کشور، مشابه چندانی برای داروی کورتون وجود ندارد.

دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور هم ضمن تائید این موضوع، خاطر نشان می کند: تنوع و دسترسی دارویی در کشور ما نسبت به برخی کشورهای توسعه یافته، پایین تر است و همین موضوع هم موجب شده است که تجویز این دارو سهم زیادی در فرآیند درمان داشته باشد.

عوارض ریز و درشت داروی کورتون

تقریبا هیچ دارویی را نمی توان پیدا کرد که عوارض جانبی نداشته باشد و به همین دلیل، پزشکان و داروسازان همواره تلاش می کنند که عوارض جانبی داروها را به حداقل ممکن برسانند.

داروی کورتون نیز از این قاعده مستثنا نیست و در بلند مدت، عوارض زیادی روی بیمار بر جای می گذارد.

دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور یادآوری می کند: در صورتی که داروی کورتون در بلندمدت و با دز بالا مصرف شود، سیستم ایمنی بدن را دچار اختلال می کند، روی ساختار استخوان ها تاثیر منفی می گذارد و فرآیند رشد جسمی را با اختلال جدی مواجه می کند.

به گفته مصلحی، عوارض مصرف غیرمنطقی این دارو در سنین کودکی و کهنسالی بیشتر است و در بسیاری از بیماران - بخصوص بیماران مبتلا به دیابت - فرآیند درمان مشکل تر می شود.

رئیس سندیکای مواد اولیه دارویی کشور هم هشدار می دهد که وابستگی دارویی در کورتون بالاست و بیمار خیلی زود به مصرف این دارو عادت می کند. همچنین پوکی استخوان هم از دیگر عوارض مصرف افراطی کورتون است البته اختراعی تصریح می کند که در صورت مصرف منطقی، داروی کورتون می تواند در فرآیند درمان بسیاری از بیماری ها، نقش موثر و مفیدی ایفا کند.

زور نظام درمان به نظام سلامت می چربد

سهم عمده ای از بودجه های وزارت بهداشت، به بخش درمان اختصاص پیدا می کند و در این میان، نظام پیشگیری و سلامت، از بودجه های لاغرتری برخوردار است.

درمان محور بودن، یکی از عمده پاشنه آشیل های نظام سلامت است که همین موضوع موجب شده است مصرف انواع داروها مثل کورتون در کشور افزایش پیدا کند و میل به مصرف دارو بین مردم نهادینه شده باشد.

یعنی درست است که نبود تنوع دارویی و القای حس بهبود به بیمار، از جمله مهم ترین دلایل تجویز داروی کورتون است، اما اگر بخواهیم این موضوع را از بعد کلان نگاه کنیم، دلیل مصرف بالای کورتون به سیاست های وزارت بهداشت و فرهنگ عمومی مردم برمی گردد.

وقتی وزارت بهداشت، درمان و تامین بودجه های آن را مقدم بر پیشگیری می داند و نهادهای فرهنگ ساز نیز درباره مضرات استفاده از داروها، آموزش چندانی به مردم نمی دهند، در نتیجه دور از ذهن نیست که روز به روز مصرف داروهایی مثل کورتون در کشور افزایش پیدا کند.

شکل های مختلف داروی کورتون

داروی کورتون به اشکال مختلفی در داروخانه ها وجود دارد و با نام های مختلفی برای بیماران تجویز می شود.

این داروها علاوه بر آمپول، به شکل قرص، اسپری و پمادهای موضعی هم توزیع می شود.

هیدروکورتیزون، دگزامتازون، بتامتازون، پردنیزون و متیل پردنیزولون از مهم ترین داروهایی است که از کورتون ساخته می شود.

داروی پردنیزولون که این دارو هم حاوی کورتون است، به شکل قرص در بازار موجود است.

همچنین تریامسینولون، هیدروکورتیزون و کلوبتازول هم از نام های رایج دیگری است که در زمره خانواده داروهای حاوی کورتون قرار می گیرد.

اسپری های بکلومتازون و فلوتیکازون هم حاوی کورتون است که این داروها بیشتر برای درمان بیماری آسم و حساسیت های فصلی استفاده می شود.

امین جلالوند - گروه جامعه