اگر سالاد حاوی آبلیمو، آبغوره یا آب نارنج را همراه ماست بخوریم چه اتفاقی می افتد؟ اگر داروهایی را که باید با معده خالی یا نیم ساعت بعد از غذا خورده شود، همراه غذا بخوریم یا دارو را با آبمیوه، چای یا شیر بخوریم چه اختلالاتی رخ می دهد؟ اصلا آیا تداخل مواد غذایی با یکدیگر یا با داروها از نظر علمی به اثبات رسیده است؟

در طب مدرن تاکنون تحقیقات کامل و وسیعی روی تداخلات و ناسازگاری مواد غذایی با یکدیگر انجام نشده، اما برخی پژوهش ها نشان داده مصرف همزمان بعضی از مواد غذایی می تواند از قدرت جذب برخی از مواد مغذی بکاهد و عوارضی ایجاد کند. البته ناگفته نماند برخی از تداخلات غذایی ـ دارویی به اثبات رسیده که در اینجا به متداول ترین آن اشاره خواهیم کرد.

با گوشت ماست بخوریم یا نخوریم؟

مدتی پیش از فردی شنیدم که می گفت: چون در یکی از مقالات علمی خوانده ام فرآورده های لبنی همچون ماست و دوغ از جذب آهن مواد گوشتی همچون مرغ، ماهی و بخصوص گوشت قرمز می کاهد، به همین دلیل ماست را از برنامه غذایی ام حذف و در عوض روزی یک قرص کلسیم جایگزین آن کرده ام. حالا او می خواست بداند روزی یک قرص بهتر است یا دو قرص؟

متاسفانه تعداد زیادی از افراد با خواندن برخی مقالات تصمیمات عجیب و غریبی می گیرند و نسخه های مختلفی برای خود می پیچند. در پاسخ باید گفت درست است که کلسیم ماست تا حدودی از جذب آهن غذاهای گوشتی می کاهد، اما باید بدانید ماست علاوه بر کلسیم، ریزمغذی های مفید و ضروری دیگری هم دارد که بدن به دریافت روزانه آن نیازمند است و قرص کلسیم نمی تواند آنها را تامین کند. از طرفی قرص کلسیم هیچ گاه به اندازه کلسیم طبیعی قابلیت جذب ندارد و اغلب مازاد آن از جذب مواد مغذی دیگر نیز جلوگیری کرده و حتی باعث ایجاد سنگ کلیه می شود؛ در نتیجه مصرف مکمل ها حتما باید تحت نظر متخصص باشد. افراد می توانند برای نفع بیشتر از آهن مواد گوشتی آن را با آبلیمو یا آب نارنج میل کنند و حدود یک ساعت بعد از صرف غذای گوشتی ماست بخورند، اما اگر نمی توانید ماست، دوغ یا کفیر را بتنهایی یا با فاصله بخورید، می توانید این فرآورده های لبنی را پس از اتمام غذا میل کنید.

خربزه با عسل آری یا خیر

معلوم نیست چه کسی خربزه به آن شیرینی را لازم دانسته با عسل بخورد که بحث کشنده شدن آن به سایت های اینترنتی هم برسد. خوب است بدانید اغلب تداخل های غذایی تهدیدکننده سلامت مصرف کننده نیست. در عسل و خربزه ترکیباتی وجود دارد که بر اثر تماس مقادیر زیاد، با هم واکنش نشان داده و به ماده سفت و سختی تبدیل می شود که هضم آن دشوار و در برخی افراد می تواند باعث انقباضات قولنجی و دردهای شکم شود، اما این درد در حدی نیست که بتواند به مرگ منجر شود. قدرت هضم، نوع مزاج، توانایی بدنی، سن، جنس و حساسیت های غذایی از جمله مواردی است که می تواند در بروز این حالت که در اصطلاح به آن نابردباری غذایی می گویند، دخیل باشد.

سالاد با چاشنی ماست و آبلیمو

با ماهی ترشی خوردم! حالا چه می شود؟ چاشنی سالادم آبلیمو بود و به اشتباه ماست هم خوردم! آیا پوستم لک می شود؟ اینها جملاتی است که گاهی با اضطراب از زبان برخی افراد می شنویم. پرسش اینجاست آیا واقعا این غذاها با هم نمی سازد؟

به عقیده حکمای طب سنتی اگر چند ماده غذایی با طبع سرد یا گرم را همزمان مصرف کنیم، باعث برهم خوردن تعادل مزاجی ما می شود و دستگاه گوارش را دچار اختلال می کند. به همین دلیل خوردن خوراکی هایی با طبع سرد همچون ماست و ماهی، ماست و ترشی یا مخلوط کردن ماست با انواع چاشنی های ترش سالاد بخصوص در سرد مزاجان می تواند باعث ضعف عمومی بدن، کندی حرکت، سنگینی پلک ها، خواب آلودگی، جمع شدن آب در دهان، تهوع، سردرد، سوزش و نفخ معده و دیرهضمی شود، اما بیان این مساله که خوردن آنها با هم حتما باعث بروز برص یا لک های پوستی می شود از نظر طب مدرن رد شده است. این را هم بدانید اگر کسی بر اثر تجربه متوجه شد با غذای خاصی ناسازگاری دارد فقط باید از مصرف آن غذا خودداری کند.

وقتی غذا و دارو، ساز مخالف می زنند

تحقیقات نشان داده است مصرف تعدادی از داروها همراه انواعی از میوه ها و موادغذایی می تواند باعث کاهش یا تشدید عوارض دارو یا سوء جذب ریزمغذی های ماده غذایی شود.

ـ داروهای ضدافسردگی و برخی از انواع آنتی بیوتیک هایی که برای عفونت های شدید ریوی و پوستی تجویز می شود با انواع پنیرها بخصوص پنیر پیتزا و پنیرهای محلی کهنه، سس سویا و ماءالشعیر سازگاری ندارد. این مواد حاوی ترکیبی به نام تیرامین است که همراه این داروها می تواند باعث افزایش شدید فشارخون، سردرد و سرگیجه شود. البته بادمجان، سیب زمینی، سوسیس، گوشت های دودی، اسفناج، شکلات، موز، آلو، گوجه فرنگی، باقلا و اشپل (تخم ماهی) هم حاوی تیرامین است و می تواند به تشدید سردردهای میگرنی منجر شود.

ـ انواع کلم بخصوص بروکلی، کاهو، اسفناج، آواکادو و شلغم به دلیل دارا بودن ویتامین K که منعقدکننده خون است برای افرادی که تحت درمان با داروهای ضدانعقاد خون (رقیق کننده خون) هستند سازگاری ندارد و چون این سبزی ها خون را غلیظ می کند، می تواند موجب شکل گیری لخته های خون شود. در ضمن این سبزی ها میزان تاثیر استامینوفن را که برای تسکین درد و کاهش تب تجویز می شود، پایین می آورد.

ـ چای، قهوه و نوشابه های سیاه به دلیل دارا بودن کافئین، میزان جذب استامینوفن را افزایش می دهد و مقادیر زیاد آن سبب آسیب های کبدی می شود و هرگز نباید داروهای ضدآسم را همراه این نوشیدنی ها و بخصوص غذاهایی که مستقیم با زغال تهیه می شود بویژه گوشت قرمز کبابی استفاده کرد.

ـ هرگز دارو را همراه فرآورده های لبنی بویژه شیر و مکمل های کلسیم نخورید، زیرا کلسیم شیر همراه با برخی داروها بخصوص آنتی بیوتیک هایی که برای درمان عفونت های پوستی و مجاری ادرار تجویز می شود، سازگار نیست و حتی می تواند سبب دفع دارو و کاهش اثر آسپیرین شود. آسپیرین هم می تواند موجب دفع ویتامین C و اسید فولیک شود و برجذب کلسیم، آهن و سدیم تاثیر بگذارد.

ـ از مصرف آبمیوه ها بخصوص گریپ فروت با بسیاری از داروها بخصوص داروهای کاهنده فشار و کلسترول خون، داروهای سوزش سر دل، داروهای هورمونی و ضد بارداری و برخی آنتی بیوتیک ها اجتناب کنید، زیرا می تواند برغلظت خون تاثیر بگذارد و گاهی تا دو برابر اثرات کاهنده یا تشدید کننده داشته باشد و باعث افزایش ضربان قلب شود. بد نیست بدانید اثر گریپ فروت گاهی تا 24 ساعت در بدن باقی می ماند.

ـ جوشانده یا دمنوش شیرین بیان را هرگز با داروهای کاهنده فشار خون، داروهای مدر (ادرار آور) و آنهایی که حاوی کورتون است، میل نکنید، زیرا با افزایش ادرار و دفع پتاسیم مشکلاتی در ریتم ضربان قلب ایجاد خواهد شد و به افزایش فشار خون منجر می شود.

ـ غذاهای گوشتی را همزمان با آنتی بیوتیک ها مصرف نکنید، زیرا آهن گوشت باعث کاهش جذب آنتی بیوتیک و ایجادغلظت خون می شود.

ـ به داروهایی که گفته می شود با شکم خالی مصرف شود، توجه کنید، زیرا تماس طولانی مدت غذایی که با اسید معده ترکیب شده موجب تجزیه زود هنگام دارو یا بی اثر شدن آن می شود. داروهایی را هم که گفته می شود همراه غذا بخورید به این دلیل است که اگر با شکم خالی میل شود به بافت معده و روده آسیب می رساند.

فاخره بهبهانی /جام جم